راهبرد پاکستان برای ایجاد صلح پایدار در منطقه در حال نتیجه دادن است. اکنون رهبران عالی طالبان افغان برای برای مذاکرات با دولت این کشور آماده شدهاند و همچنین اخباری از موفقیت مذاکرات طالبان با کشور چین نیز دریافت شده است.اطلاعات جدید حاکی از آن است که مذاکرات بین طالبان افغان با دولت این کشور در چند روز آینده کلید خواهد خورد. مذاکراتی که در آن هیاتی از فرماندهان نظامی طالبان به رهبری "قاری دین محمد" با مقامات افغانستان دیدار و گفتگو خواهند کرد. محل برگزاری این مذاکرات اسلام آباد، پیشاور یا پکن خواهد بود.
مطابق اطلاعات بدست آمده در این مذاکرات نقش آمریکا کمرنگ شده است و از طرف دیگر اشرف غنی نیز به پاکستان اعتماد کامل دارد و همین باعث شده است که نقش پاکستان و چین در آینده افغانستان بارز شود. آمریکا برای بدست آوردن جایگاه در مذاکرات تلاش دارد با دسیسههای مانند فشار برای آزادی دکتر شکل آفریدی (پزشکی که به بهانه انجام واکسیناسیون فلج اطفال در ماجرای یافتن محل اختفای بن لادن با آمریکاییها همکاری کرده بود) میخواهد مذاکرات را به چالش بکشد. در شرایط کنونی ، هم دولت افغانستان و هم طالبان افغانستان به پاکستان اعتماد دارند و نسبت به حضور چین در مذاکرات نیز تمایل خود را اعلام کردهاند.
طالبان افغانستان با وجود اعتماد به پاکستان به هیچ وجه آماده معامله در رابطه با خودمختاری خود نیست و علاوه بر همراهی و مشورت با پاکستان اختلافات و شکایتهایی از پاکستان نیز دارند.
آمریکا در شرایط کنونی دیگر به اندازه زمان حکومت حامدکرزای در افغانستان نفوذ ندارد و عبدالله عبدالله نیز به عنوان نماینده اتحاد شمال با پاکستان همراه شده است و دو روز پیش رسما اعلام کرده است که از موفق بودن مذاکرات با طالبان اطمینان دارد.
همانطور که نخست وزیر پاکستان هم اعلام کرده است همه پیشرفتها در رابطه با مذاکرات مدیون تلاشهای ژنرال راحیل شریف است. او توانست در اقدامی مدبرانه ضمن مشورت با سران باسابقه ارتش، طرفداران اتحاد شمال را نیز به سمت مذاکرات بکشاند و همچنین فصل تازهای از تعاملات سیاسی بین سران دو کشور پاکستان و افغانستان بگشاید. اقدامی که باعث شد موقعیت هند و آمریکا در مسائل منطقه به حاشیه رانده شود.
از طرف دیگر طالبان افغانستان اخبار مربوط به گشوده شدن دفتر طالبان در قطر برای مذاکره با آمریکا را تکذیب کردند و همچنین اعلام کردند که تاکنون مذاکرهای هم با دولت افغانستان صورت نگرفته است و تنها برای شروع مذاکرات اعلام آمادگی شده است و نمایندگان در خصوص شرایط و ضوابط مذاکرات و برنامه آن قرار است با همدیگر دیدار داشته باشند.
ذبیح الله مجاهد سخنگوی تحریک طالبان افغانستان نیز دولت افغانستان را دولتی دست نشانده خوانده است و مذاکره مستقیم با این دولت را رد کرده است. با این وجود منابع اطلاعاتی در اسلام آباد اعلام کردند که ژنرال راحیل شریف پس از همراه کردن نوازشریف با خود در رابطه با وساطت در مذاکرات توانست در دیدارهای خود با اشرف غنی، او را نیز به ضرورت انجام مذاکرات متقاعد کند و چین را هم به عنوان واسطه به مذاکرات بیاورد.
چین در رابطه با انجام پروژههای بزرگ عمرانی مانند مسیر ترانیزیتی کابل- کاشغر ، وارد کردن افغانستان به کریدور انرژی در منطقه و انجام سایر پروژههای بزرگ وعدههایی (به شرط تامین امنیت) داده است که طالبان نیز پس از دادن تضمینهایی از طرف پاکستان و همچنین بررسیهایی که انجام داده است با این موضوع موافقت کرده است، چرا که چنین فرصتی شاید دوباره بدست نیاید و آنها هم خواهان سهم داشتن در انجام پروژههای عمرانی بزرگ در افغانستان هستند.
طالبان به منظور انجام مذاکرات شرایطی مطرح کرده است که شامل موارد زیر است:
1/ خروج همه نیروهای خارجی از افغانستان ، باید به خود افغانیها فرصت حل مشکلات داده شود
تا آنها بتوانند با دیگر گروهها همکاری کنند.
2/ معاهده امنیتی آمریکا با کابل باید کنار گذاشته شود، طالبان قوانین مصوب شده توسط آمریکاییها را قبول ندارد.
در صورت پذیرش این شرایط ، طالبان میتواند اشرف غنی را هم به عنوان نماینده گروهی از مردم در افغانستان بپذیرد و مذاکره کند. (نه از جایگاه دولت افغانستان)
مسئولین پاکستانی پس از تلاشهای بسیار توانستند طالبان افغان را برای مذاکرات آماده کنند و به طرفین تاکید کردند که اگر شما در گذشته نتوانستید همدیگر را از بین ببرید در آینده نیز نخواهید توانست همدیگر را از میان بردارید، پس بهتر است که با هم به توافق برسید. اما در این رابطه طالبان افغان تاکید دارند ، در شرایطی که خارجیها در کشور هستند چرا باید با دولتی که دست نشانده آنها است مذاکره کنیم؟
لیکن به زودی با ضمانت پاکستان و چین امکان مذاکرات طالبان افغان با دولت اشرف غنی مهیا میشود و اولین دور از مذاکرات برگزار خواهد شد. در این رابطه ملاعمر نیز شرطی آغاز مذاکرات منوط به موافقت شورای طالبان می باشد .
یکی مقام عالی رتبه در اسلام آباد در این رابطه عنوان داشته است که پاکستان بسیاری از شخصیتهای دوست و نزدیک به خود را در داخل افغانستان فعال کرد وآنها توانستند طالبان را با دلایل و برهانهای خود به مذاکرات متقاعد کنند. دور اول مذاکرات در رابطه با چارچوب برگزرای مذاکرات و روشها و مسائل مربوط به چگونگی پیش برد مذاکرات خواهد بود تا برخی از مسائل اختلافی مانع از شکل گیری دورهای بعدی مذاکرات نشود. اسلام آباد برای انجام مذاکرات تلاشهای بسیاری انجام داده است و آمریکا نیز این تلاشهای پاکستان را رصد کرده و از نزدیکی چین و پاکستان نگران است.
البته از آنجا که تنها خواسته فعلی آمریکاییها مذاکره با طالبان است به همین دلیل آنها از پاکستان خواستهاند که طالبان را برای مذاکره با آنها نیز آماده کند. اما طالبان اعلام کرده است که تا زمانی که آمریکا به وعدههای خود در مذاکرات ماه می 2014 عمل نکند با این کشور گفتگویی انجام نخواهد داد. وعدههایی که اولین آن آزادی غیرمشروط 5 تن از رهبران افغان از قطر است.
هر چند آمریکا آماده آزاد کردن این 5 نفر است اما در ازای آن خواهان مذاکرات مستقیم با طالبان است، طالبان معتقد است که این وعده گذشته آمریکاییها است و برای تحقق آن مذاکرات مستقیم لازم نیست.
لازم به ذکر است که این پنج نفر شامل: محمد فضل، خیرالله خیرخواه، نورالله نوری، محمد نبی عمری و عبدالحق واثق هستند که از زندان گوانتانامو به قطر انتقال داده شدهاند و قرار است برای مدت حداقل یک سال بدون هر گونه ارتباط با طالبان تحت مراقبت های دولت قطر قرار داشته باشند .
از طرف دیگر یکی از اعضای شورای طالبان گفته است : ما مذاکرات بیهدف را دنبال نمیکنیم. اگر افغانستان از چنگ خارجیها آزاد شود همین امروز جنگ را کنار میگذاریم. وی ضمن تصدیق آمادگی طالبان برای گفتگو گفته است: تا کنون ملا عمر برای مذاکرات نمایندهای تعیین نکرده است و قرار است در گفتگو با شورای طالبان این موضوع مطرح شود و محل مذاکرات هم هنوز تعیین نشده است. با این وجود وی تاکید داشته است شورای طالبان به ملا عمر اختیار مذاکرات را داده است اما مذاکرات مشروط نخواهد بود.
از طرف دیگر با نمودار شدن افق مذاکرات بین طرفین، آمریکا ادامه کمکهای خود به پاکستان را به آزادی دکتر شکیل آفریدی مشروط کرده است تا با یک تیر دو نشان بزند (آزادی این عامل سیا و همچنین فشار به پاکستان) اما پاکستان این تهدید را رد کرده و گفته است که شرایط افغانستان به گونهای است که انجام مذاکرات نه تنها به نفع منطقه بلکه به نفع کل جهان خواهد بود.
طالبان نیز به منظور داشتن ارتباط با دیگر کشورهای جهان مجبور به ارتباط با پاکستان است که دراین رابطه الگوی رابطه با چین مطرح است. در چنین شرایطی آمریکا به حاشیه رانده شده است و حتی اشرف غنی نیز به سفارش پاکستان وارد مذاکرات شده است.
یکی از مقامات طالبان افغانستان فاش کرده است ، علاوه بر عوامل ذکر شده عامل دیگری نیز برای راضی شدن طالبان به مذاکرات وجود داشته است و آن اینکه پاکستان و چین به طالبان اطمینان دادهاند که برای انجام مذاکرات، لزومی به پذیرش قانون اساسی افغانستان یا پذیرش نتیجه انتخابات نیست. در این رابطه وزیرخارجه چین تاکید کرده است که افغانیها ملزم به پذیرش نظام جمهوری برای خود نیستند و آنها خودشان حق دارند که نظام خود را انتخاب کنند.
در شکل گیری این تحولات ژنرال راحیل شریف فرمانده کل نیروهای مسلح و ژنرال رضوان اختر فرمانده آی.اس.آی نقش مهمی ایفا کردهاند. با پررنگ شدن نقش پاکستان و کمرنگ شدن نقش آمریکا، ایالات متحده مجبور شده است برای نشان دادن نقش خود، هند را برای انجام مذاکره با پاکستان پیش قدم نماید.