واشنگتن پست در سال ۲۰۰۲ گزارش داده بود که امریکا میلیون ها دالر را از سال ۱۹۸۰ میلادی برای چاپ کتاب های ضد شوروی برای شاگردان افغان هزینه کرده است. این کتاب ها نظرات جهادی را تشویق می کرد و در آن زمان تبلیغات مفیدی برای واشنگتن در جنگ سرد به شمار می رفت.
واشنگتن پست گزارش داده بود: " کتاب های ابتدایی برای شاگردان با بحث های جهادی و نقاشی های اسلحه، گلوله، سرباز و ماین ها پر شده بود و جزو برنامه های مهم مکاتب افغانستان بود". " حتا طالبان هم از کتاب های چاپ شده امریکا استفاده می کردند".
این کتاب ها به زبان های فارسی و پشتو چاپ می شدند. این کتاب به عنوان "الفبای جهادی" زیر نظارت آژانس توسعه بین المللی امریکا و دانشگاه نبرسکا چاپ شده و از طریق شبکه های ساخته شده توسط سیا و آی اس آی پاکستان به افغانستان قاچاق می شد.
از زمان سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی، امریکا روی مدرن سازی سیستم های آموزش و پرورش ضعیف افغانستان به شدت سرمایه گذاری کرده و مکاتب را به روی دختران بازگشایی کرده است.
اما با وجود دستاوردهای متوسطی امریکا در افغانستان و چالش هایی که باقی مانده است؛ یک محقق امریکایی می گوید که این کتاب های ضد شوروی هنوز هم تدریس می شود.
دانا بردا، استادیار آموزش بین المللی در دانشگاه نیویورک می گوید: طالبان این کتاب های جهادی را تجدید چاپ کرده و برای نفوذ روی کودکان در مناطق زیر سلطه شان از آن استفاده می کنند.
بردا می گوید که وی چندین کاپی تجدید چاپ شده این کتاب ها را دیده است ــ به شمول کتابی که چاپ سال ۲۰۱۱ در پشاور پاکستان بود.
بر اساس گزارش الجزیره امریکایی، در یک نسخه پشتو مثلا حرف "ت" برای "توپک" یا "تفنگ" استفاده شده است. این کلمه را چطور استفاده می کنید؟ "کاکای من تفنگ دارد"، "او با تفنگ جهاد می کند".
و درس های دیگر به شاگردان یاد می داد که کابل تنها باید توسط مسلمانان اداره شود و روس ها به دین باور ندارند.
خانم دانا بردا در کتابش که در این اواخر نشر شده، زیر نام "مکاتب در افغانستان برای صلح یا جنگ" به عنوان بخشی از تحقیق خود به مساله حضور دایمی این کتاب ها پرداخته و آن را عواقب ناخواسته کمک های خارجی در کشورهای درگیر جنگ دانسته است.
وی هفته گذشته در مصاحبه با ان پی آر، (NPR) محاسبات استراتژی جنگ سرد امریکا را که چنین کتاب هایی را چاپ کرده، تشریح کرده است.
" خودتان را در اواسط دهه ۸۰ میلادی تصور کنید. جلوگیری و پاسخ گویی به گسترش شوروی، هدفی بود که امریکا و کل غرب روی آن تمرکز داشت. زمانی که توازن قدرت بهم خرد و شاه ایران سرنگون شد، درد و رنج مردم افغانستان تشدید یافت و تعداد زیادی از آنان مهاجر شدند، مثل مهاجران امروزی در سوریه. به همین دلیل راستی ها و چپی های غربی با مردم افغانستان برای مبارزه با شوروی همدردی می کردند".
به عنوان بخشی از تلاش های جنگی که با روح آن زمان سازگار بود؛ "الفبای جهاد" تلاش می کرد تا ارتباط خشونت و تعهدات دینی را محکم کند.
همان گونه که واشنگتن پست در سال ۲۰۰۲ گزارش داده بود، یونیسف نیم میلیون از این کتاب ها را از بین برد.